eXec - magazyn użytkowników komputerów Amiga

14 czerwca 2005 roku (niemal w równy rok od pierwszej wersji i pół roku od czasu ostatniego update'u) ukazała się trzecia aktualizacja wersji Pre-release systemu AmigaOS 4.0. W artykule tym, który powstał kilkanaście dni po tym wydarzeniu, postanowiliśmy na spokojnie i dokładnie przyjrzeć się temu, co firma Hyperion zawarła w tym, podobno już ostatnim przed wydaniem finalnej wersji systemu uaktualnieniu. Dodatkowo, aby pogłębić Waszą wiedzę na temat nowego AmigaOS pozwoliliśmy sobie na szersze omówienie kilku nie opisywanych dotąd rozwiązań.

Archiwum i instalacja

Ściągnięcie archiwum z uaktualnieniem tym razem przebiegło szybko i bezproblemowo. Po rozpakowaniu archiwum możemy zapoznać się z czterostronicowym dokumentem w formacie PDF opisującym wymogi dotyczące instalacji (właściwa wersja UBoota), proces instalacji (zmiany w Picasso96) oraz wymieniającym główne nowości zawarte w trzecim uaktualnieniu. Wykonujemy więc kopię bezpieczeństwa naszego systemu, klikamy na ikonę Install Update 3 i w tym momencie następuje bardzo miłe zaskoczenie. Zobaczcie na te cztery obrazki:

Setup Tool - to nowy instalator oprogramowania, który wraz z tym uaktualnianiem zawitał do systemu AmigaOS. Oto jakie parametry kryje ikona Install Update 3:

LOGO=logo.png
BACKFILL=white.png
PACKAGE=package.xml
WINDOW=CON:

Myślę, że wszystkim programistom to się bardzo spodoba. Zresztą nie tylko im, gdyż skrypt package.xml jest prosty i przejrzysty, a estetyka i funkcjonalność Setup Tool zdecydowanie pozostawia w tyle stare, powstałe jeszcze w czasach firmy Commodore, standardowe rozwiązanie.

Hyperion wyraźnie postanowił zerwać z leciwymi i mocno skostniałymi rozwiązaniami znanymi jeszcze z czasów Commodore. Nowy installer debiutujący w trzecim uaktualnieniu, różni się zdecydowanie od poprzednika zarówno pod względem wyglądu jak i skryptu. Spore zmiany w instalerze na szczęście w żaden sposób nie wpływają na komplikację samego procesu instalacji. Każdy amigowiec przyzwyczajony przez lata do commodorowskiego rozwiązania bez trudu poradzi sobie także z rozwiązaniem zaproponowanym przez Hyperion. Po zainstalowaniu systemu trzeba jeszcze wczytać stare ustawienia z P96Mode, gdyż na początku widzimy tylko "tryby PALowskie". Po wykonaniu tej nieskomplikowanej czynności możemy już cieszyć się uaktualnionym systemem w pełnej krasie.

Katalog z dokumentacją

Documentation - tak nazywa się katalog utworzony w SYS:, zawierający pliki tekstowe z dokumentacją do wszystkich nowych elementów, które pojawiły się w systemie AmigaOS 4-tej generacji. Myślę, że na razie nie należy traktować tego katalogu jak integralnej części systemu. Uważam jednak, że bardzo dobrym pomysłem jest to, aby oprócz plików pomocy znajdujących się w Locale/Help, na partycji systemowej znajdowała się szczegółowa i kompletna dokumentacja wszystkich elementów AmigaOS. Najlepiej gdyby była ona właśnie w postaci zwykłych plików txt, gdyż wtedy dostęp do niej będzie możliwy praktycznie w każdej sytuacji. Być może w kolejnych wersjach AmigaOS Hyperion pokusi się o napisanie i zintegrowanie z systemem prostej przeglądarki tych plików?

Katalog "Kickstart"

Dla każdego użytkownika AmigaOS 4 najważniejszym katalogiem na partycji systemowej jest katalog o nazwie "Kickstart" (zobacz). W nim zawarte są wszystkie najważniejsze elementy (moduły) systemu AmigaOS. W katalogu tym znajduje się kluczowy plik o nazwie "kicklayout". Dla przypomnienia - płytę Amiga One lub Micro Amiga One inicjuje i konfiguruje napisany przez Hyperion firmware o nazwie UBoot. Przeszukuje on podpięte do kontrolera IDE urządzenia, aż natrafi na inicjalizator SLB, dzięki któremu dane urządzenie jest bootowalne (instalujemy go na na dysku Media Toolboxem lub przegrywamy na płytę CD do katalogu L). I właśnie następnym elementem w tej układance jest plik "kicklayout". Jest to plik tekstowy (skrypt), w którym bardzo łatwo możemy budować sobie własne kickstarty (po załączeniu lub sprzętowym resecie komputera widoczne w menu startowym). Wymieniamy po prostu nazwy modułów z katalogu "Kickstart" do załadowania. Dzięki takiemu rozwiązaniu kolejne aktualizacje systemu AmigaOS 4 nie wymagają całego nowego kickstartu, a tylko poszczególnych jego modułów. Tego typu rozwiązanie zapewnia bardzo duży komfort pracy developerom i betatesterom AmigaOS. Przyjrzyjmy się więc najciekawszym nowym modułom, które przyniosła ze sobą trzecia aktualizacja:

Kernel (wersja 51.29) - najważniejszą zmianą jest poprawienie błędów występujących przy współpracy z procesorem 750GX (użytkownicy tego procesora nie mają już problemów ze stabilnością przeglądarki IBrowse). W ostatnim czasie moduł z procesorem 750GX jest sprzedawany ze wszystkimi płytami Micro Amiga One. 750GX oparty jest na serii 750FX, ale zawiera kilka ulepszeń powodujących wzrost wydajności i spadek poboru prądu. Obsługuje częstotliwości do 1,1 GHz i do 1 MB pamięci podręcznej 2-go poziomu (L2-Cache). Przy okazji opisywania nowej wersji kernela warto chyba jeszcze przypomnieć o nagłośnionym swego czasu w Polsce błędzie polegającym na zawieszeniu się systemu po zapełnieniu (np. poprzez skopiowanie odpowiednio dużego pliku) całej pamięci RAM. Sprawdziłem to i obecnie błąd ten już nie występuje (być może nie występował już po drugiej aktualizacji systemu). Nowy kernel zapewnia także kompatybilność z biblioteką ixemul.library.

PCIGraphics.card, 3dfxVoodoo.chip i ATIRadeon.chip - są to trzy podstawowe moduły odpowiedzialne za obsługę chipów/kart graficznych w systemie AmigaOS 4. Przed trzecią aktualizacją istniał moduł AmigaOne.card, który został zastąpiony przez PCIGraphics.card (zamiana AmigaOne.card na PCIGraphics.card nie jest jedynie kosmetyczną zmianą nazwy. PCIGraphics.card obsługuje karty PCI w mostku Prometeusz, a w przyszłości rownież w płytach Mediator - przyp. Konrad). Obsługiwane są wszystkie modele 3DFX Voodoo oraz Radeon, tryb overlay jest dostępny na razie tylko dla 3DFX Voodoo.

Kolejne zaktualizowane/nowe moduły odpowiedzialne są za obsługę kontrolerów IDE - ATA i Serial ATA. Wszystkie sterowniki posiadają pełną obsługę trybów UDMA dla dysków twardych oraz napędów CD-ROM/DVD.

• a1ide.device.kmod - VIA 686B
• sii0680ide.device.kmod - Silicon Images SiI0680 Parallel ATA Controller
• sii3112ide.device.kmod - Silicon Images SiI3112 Serial ATA Controller
• sii3512ide.device.kmod - Silicon Images SiI3512 Serial ATA Controller
• sii3114ide.device.kmod - Silicon Images SiL3114 Serial ATA Controller

Układ VIA 686B znajduje się w nowych komputerach Amiga, jednak do prawidłowego działania w trybach DMA płyty XE i SE wymagają stosownej poprawki. Na płycie "micro" układ ten działa bezbłędnie z DMA (co zresztą było kilka razy publicznie prezentowane przez naszą redakcję).

SATA (ang. Serial Advanced Technology Attachment)
Szeregowa magistrala Serial ATA jest następcą równoległej magistrali pamięci ATA. Do transmisji przewidziane są cieńsze i bardziej elastyczne kable z mniejszą ilością styków, co pozwala na stosowanie mniejszych złączy na płycie głównej w porównaniu do równoległej magistrali ATA. Interfejs przeznaczony do komunikacji z przepływnością 150 MB/s, umożliwiający szeregową transmisję danych między kontrolerem a dyskiem komputera z przepływnością ok. 1,5 Gb/s.
pl.wikipedia.org

Pierwszą rzeczą, która zauważy każdy posiadacz SiLa jest z pewnością spore przyspieszenie operacji dyskowych. System bootuje się teraz u mnie w 7-8 sekund i to na partycji FFS o rozmiarze bloku 1024. Można więc przypuszczać, że po przeformatowaniu partycji systemowej na SFS, bądź zwiększeniu rozmiaru bloku do zalecanych 2048, czas botowania jeszcze by się skrócił. Należy też dodać, że od trzeciego uaktualnienia kontroler Sil680 potrafi obsłużyć w trybach UDMA także urządzenia Atapi (wcześniej były to tylko HDD). Miło także wiedzieć, że Hyperion zauważa rewolucję dokonującą się ostatnio na rynku "twardzieli", objawiającą się masowym wysypem urządzeń pracujących w standardzie SATA przy jednoczesnym odwrocie urządzeń z interfejsem ATA. Dzięki sterownikom dla kontrolerów SATA, bez obaw możemy spoglądać na następujący postęp techniczny. Sytuacja, iż za rok nie będziemy mogli kupić nowego twardego dysku do naszej Amisi z pewnością nam nie grozi.

FastFileSystem i SmartFileSystem - nowe wersje systemów obsługi plików. FFS z wersji 51.10 (update2) został zaktualizowany do wersji 51.19, a SFS z 1.234 do 1.241. Warto może przypomnieć co nowego oferuje FFS w AmigaOS 4 (szczegóły w tłumaczeniu artykułu jego twórcy - Olafa Barthela), a więc tak:

• kolejność w jakiej zapisywane są bloki próbuje zminimalizować ryzyko uszkodzenia danych,
• ulepszona notyfikacja pliku/katalogu dostarcza więcej informacji,
• system cache'owania danych jest bardziej efektywny,
• nazwy plików i katalogów mogą być dłuższe niż 31 znaków (maksymalnie 107 znaków),
• rozszerzenia funkcjonalności systemu plików są możliwe (w katalogu Tools/FastFileSystem znajdują się pluginy: fs_plugin_encrypt - szyfrowanie danych i fs_plugin_cache - cache'owanie danych).

Od kilku miesięcy bezawaryjnie używam obu filesystemów. Czasami zdarza się walidacja na partycji FFS (proces odtwarzania mapy bitowej - może to nastąpić przez niedokończony zapis spowodowany powieszeniem systemu lub świadomym jego wyłączeniem, system plików musi powtórnie zostać zwalidatowany), ale przy tak dużych transferach z DMA nie jest ona już tak długotrwała i uciążliwa. Nadal największą wadą FFSa są więc wolne operacje na dużej ilości małych plików. Ja mam jednak największe zaufanie do tego filesystemu i jego właśnie używam na partycjach z najważniejszymi danymi. Najważniejsze jest jednak to, że systemowe narzędzie do naprawy dysków - Partition Wizard radzi sobie ze wszystkimi amigowymi systemami plików.

CDFileSystem 51.16 - system obsługi płyt CD jest jednym z modułów kickstartu. Zobaczmy z jakimi formatami zapisu on sobie obecnie radzi:

• ISO 9660, w tym RockRidge z amigowymi rozszerzeniami
• Joliet
• HFS
• HFS+
• traki CDDA (w locie konwertowane do plików AIFF)
• traki CDXA VideoCD
• Multisession
• UDF

Przy czym, jeżeli podczas wkładania płyty wciśniemy klawisz:

• CTRL - wyłączymy traki z danymi na mieszanej płycie audio+data CD, zamontujemy ISO 9660 zamiast HFS/HFS+ na hybrydowej płycie CD
• SHIFT - wyłączymy traki audio na mieszanej płycie audio+data CD

Nowa wersja CDFileSystemu jest właśnie tym na co czekałem. W wersji 51.4 z drugiej aktualizacji było bowiem sporo drobnych niedociągnięć. Wolne i zatrzymujące działanie AmigaOS rozpędzanie się płyt, niektóre płyty audio rozpędzały się dopiero po wyłączeniu traków z danymi (choć ich wcale na płycie nie było!), brak możliwości regulowania prędkości odczytu i zapisu mojej nagrywarki DVD (znakomitej przecież firmy Plextor). Obecnie to wszystko to już przeszłość. Lepiej działa także Mount Rainier (nagrywanie pakietowe) - pliki szybciej się kopiują, cieszy również ładny pasek postępu np. przy formatowaniu płyty DVD-RW. No, ale 51.4 - 51.16 to dwanaście wersji różnicy. Naprawdę znakomita robota!

Katalog "C"

"C" jak "Commands", czyli katalog z systemowymi "poleceniami", "komendami", "rozkazami". Przyznam szczerze, że do tej pory specjalnie nie interesowałem się tym co nowego pojawiło się w tym katalogu w AmigaOS 4. Jednak przy okazji trzeciej aktualizacji zajrzałem do niego - byłem ciekawy co też ludzie z Hyperionu ciągle tam ulepszają, poprawiają i dodają.

• Ed - 2.00, 51.8 - znany nam wszystkim doskonale edytor ciągle jest poprawiany (pierwszy raz od 1991 roku!). Główna wersja to nadal 2.00, ale podwersja osiągnęła już numer 51.8 z 8 czerwca 2005 roku - 51.3 (update2), 37.11 (13 maja 1991 r.) to system AmigaOS 3.9.
• SetPatch - 51.4 - 51.2 (update2), 44.38 - AmigaOS 3.9

7.AmigaOS:> SetPatch
AMIGA ROM Operating System and Libraries
Copyright (C) 1985-2005 Hyperion Entertainment VOF and Amiga, Inc.
All Rights Reserved.

SetPatch (V51.4) has already been installed.  Patch list: None.
SetPatch is mapping serial.device/0 to a1serial.device/0
SetPatch is mapping serial.device/1 to a1serial.device/1
SetPatch is mapping parallel.device/0 to a1parallel.device/0

Komendy "sieciowe"

• AddNetInterface - dodaje interfejsy sieciowe, standardowo zapisane są one w katalogu Devs/NetInterfaces
• AddNetRoute - dodaje trasy sieciowe
• arp - przekształcenia adresu IP na adres fizyczny (protokół odwzorowania adresów)
• ConfigureNetInterface - pozwala na konfigurację interfejsu sieciowego z poziomu CLI
• DeleteNetRoute - usuwa trasy sieciowe
• ftp - klient FTP (zobacz)
• GetNetStatus - podaje informacje o otoczeniu sieciowym (zobacz)
• NetLogViewer - przechwytuje debug i inne informacje z bsdsocket.library lub z jej klientów (pracuje jako commodity i ma proste GUI (zobacz)
• NetShutdown - zamyka połączenia sieciowe
• ping - program ten wysyła pakiet informacji żądający odesłania go do wysyłającego, pozwala to badać istnienie połączenia między komputerami
• sample - obrazowo przedstawia naszą aktywność - transfery w sieci (zobacz), to samo potrafi także Dialer (zobacz)
• ShowNetStatus - podaje różne sieciowe informacje i całą masę statystyk dla różnych protokołów (wszystko w języku polskim - większość sieciowych komend jest już zlokalizowanych)

7.AmigaOS:> ShowNetStatus ?
INTERFACE/M,INTERFACES/S,ARPCACHE=ARP/S,ROUTES/S,DNS=DOMAINNAMESERVERS/S,IC
MP/S,IGMP/S,IP/S,MB=MEMORY/S,MR=MULTICASTROUTING/S,RT=ROUTING/S,
TCP/S,UDP/S,TCPSOCKETS/S,UDPSOCKETS/S,NAMES/S,ALL/S,REPEAT/S:

• tcpdump - bardzo popularny sniffer, czyli program, którego zadaniem jest przechwytywanie i ewentualne analizowanie danych przepływających w sieci
• traceroute - wysyła pakiet do wskazanego adresu z czasem życia 1 (po osiągnięciu pierwszego routera jest on zwracany), następnie z czasem życia 2, i tak dalej, pozwala to prześledzić całą drogę od nadawcy do odbiorcy

Zapora sieciowa (firewall)

W skład systemu AmigaOS 4 (katalog "C") wchodzi mały pakiet firewall - IP Filter:

• ipf - czyli właśnie IP Filter, który tworzy ścianę ogniową, może sprawdzać pakiety pod kątem wielu kryteriów
• ipmon - służy do sprawdzania logów pakietów (tworzonych przez słowo kluczowe log w regułach), logu tabeli stanów i logu NAT, lub dowolnej kombinacji tych trzech
• ipfstat - wyświetla tabelę interesujących danych dotyczących tego, jak Twoja ściana ogniowa daje sobie radę
• ipnat - ładowanie i manipulowanie regułami NAT

Zapora sieciowa (ang. firewall)
Jeden ze sposobów zabezpieczania sieci/komputera/serwera przed intruzami. Termin określający sprzęt komputerowy wraz ze specjalnym oprogramowaniem bądź samo oprogramowanie blokujące niepowołany dostęp do sieci komputerowej, komputera, serwera itp. na której straży stoi.
Zapory sieciowe są zwykle stawiane na styku dwóch sieci komputerowych, np. Internetu i sieci lokalnej (LAN) (wtedy zapora pracuje często dodatkowo jako router), oraz na ważnych serwerach (ich ochrona). Na zaporze można zdefiniować specjalna strefę DMZ, która izoluje od wewnętrznej sieci serwery udostępniające usługi na zewnątrz.
Jednym z typów zapór sieciowych są zapory filtrujące, które monitorują przepływające przez nie pakiety sieciowe i przepuszczają tylko zgodne z regułami ustawionymi na danej zaporze.
pl.wikipedia.org

Niektóre nowości w katalogu C

• Clip - odczyt/zapis dowolnej części (jednostki - unit) schowka

1> CLIP PUT Amiga UNIT 2
1> CLIP UNIT 2
Amiga

• ConClip - określamy, która część schowka ma być używana (opcją CLIPUNIT)
• CountLines - zlicza linie, np. w pliku tekstowym
• Cut - wycina znaki lub słowa z zadanego tekstu

1> cut "Hello world" char=2
e

• FileSize - oblicza rozmiar plików, katalogów (zobacz)
• Move - przenoszenie plików, katalogów (tego brakowało w 3.x)
• usbctrl - kontrola stosu USB (zobacz)

1>usbctrl ?
PREBOOT/S,START/S,RESTART/S,STOP/S,FORCE/S:

• idetool - prawdziwy "kombajn" do konfiguracji IDE, podaje szczegółowe informacje i umożliwia konfigurację dostępnych chipów i urządzeń IDE, z bardziej praktycznych opcji jest np. możliwość włączenia/wyłączenia DMA podczas pracy systemu, można sprawdzić wersję biosu i możliwości naszego napędu CD/DVD, ustawić prędkość odczytu i zapisu dla tego napędu (w AmigaOS 4 nie potrzeba zatem programu WolnyCD), załadować lub wysunąć tackę CD/DVD (polecam skrypt+ikonę+amidock lub podpięcie pod BenchTrash) (zobacz)
• MD5Sum - sprawdzanie sumy kontrolnej pojedynczych plików lub całych urządzeń
• NVGetVar - wyświetla wszystkie lub poszczególne ustawienia zmiennych UBoota (ma to nie tylko cel informacyjny, dzięki tej komendzie zmienne te mogą zostać wykorzystane np. w jakimś skrypcie)
• reboot - reset komputera (z parametrem FAST odpowiada wciśnięciu klawiszy Ctrl+LAmiga+RAmiga, czyli kilku sekundowy restart, bez ponownego ładowania kickstartu)

Grafika i GUI

Przede wszystkim warto podkreślić, że z nową wersją Picasso96 grafika 2D przyspieszyła o jakieś 10%. Takie jest moje subiektywne odczucie, gdyż nie do końca potwierdzają to wyniki w P96Speed - mam nadzieję, że kiedyś powstanie bardziej miarodajna, natywna wersja tego programu.

Jednym z głównych elementów trzeciego uaktualnienia są nowe sterowniki dla kart graficznych. Na pierwszy rzut oka ciężko to zauważyć. Jedyną wizualną oznaką, którą jak dotąd dostrzegłem była zmiana koloru napisów w MPlayerze z żółtych na białe (ja w innych miejscach zauważyłem także zmiany, np. w grze Myst i NoGravity - przyp. Szymon). Stwierdziłem, że znacznie lepszym pomysłem od szukania zmian "wizualnych", będzie sprawdzenie osiągów nowych sterowników dla Radeonów. W tym celu odpaliłem P96Speed. Wyniki dla Graphics library były w większości przypadków lepsze niż przed uaktualnieniem, ale nie dużo, maksymalnie około 20%. Znacznie większe przyspieszenie było dla Intuition, największy około 2,5 krotny wzrost prędkości zanotowałem dla operacji MoveWindow, ponad dwukrotnie lepszy wynik uzyskałem na jednym z trudniejszych zadań dla Radeona - ScreenToFront, niezły 50% przyrost prędkości nastąpił też dla operacji SizeWindow. Niestety pomimo ogólnego wzrostu prędkości dla operacji graficznych, nadal piętą Ahillesa dla Radeonów pozostaje operacja RectFill Pattern. Jest to w zasadzie jedyna operacja, w której moja AONE wyraźnie ustępuje Amigom klasycznym wyposażonym w karty graficzne. ScreenToFront, która dotąd także trochę ustępowała wynikom dla najszybszej A4000, dzięki nowym szybszym sterownikom znacznie podgoniła i wynik jest teraz niemal równy z osiągami najszybszego z classiców. Dla pozostałych 19 operacji, tak jak po pierwszym uaktualnieniu, wyniki są miażdżące na korzyść AONE z Radeonem.

Jeśli chodzi o GUI systemu AmigaOS 4 to zaktualizowano większość gadżetów ReAction. Jest nowa biblioteka intuition.library (która jest oczywiście modułem w katalogu "Kickstart"), z poprawionymi możliwościami, w wersji 51.27 (update2 - 51.9!).

Przyjrzyjmy się bardziej wyglądowi nowego AmigaOS, porównując go z poprzednią wersją, czyli z tym co oferował AmigaOS 3.9:

GadTools

ClassAction/ReAction

MUI

Myślę, że powyższe przykłady nie pozostawiają złudzeń - pomysł z preferencjami "GUI" w AmigaOS 4 jest bardzo dobry. Konfigurując je kompleksowo możemy bowiem wpływać na wygląd systemu (co widoczne jest nawet w MUI). Mało tego, każdy ekran może mieć inaczej skonfigurowane GUI - zarządzamy tym w preferencjach "Screens".

Na kolejnym obrazku z prawej strony widzicie efekt mojej 10 minutowej zabawy ustawieniami GUI związanymi z wyglądem okienek - możliwości w tym zakresie są praktycznie nieograniczone, zwłaszcza gdy dodatkowo podmieniamy gadżety. Standardowo w systemie jest kilka zestawów gadżetów, ale oczywiście można skorzystać z zupełnie innych (zobacz) lub samemu je zaprojektować.

W zaktualizowanych preferencjach GUI pojawiła się nowa ciekawa opcja - "Screen edges resistance", czyli "Opór krawędzi ekranu". Po prostu suwakiem ustawiamy od 0 do 10 jaki ma być opór krawędzi ekranu przy wyciąganiu okien poza jego obszar. W preferencjach "GUI" są jednak nadal pola z napisem "Still in development". Myślę, że AmigaOS 4 jeszcze nie raz nas zaskoczy swoim wyglądem.:)

Pozostając jeszcze przy temacie wyglądu systemu warto może nadmienić, że prawie wszystkie systemowe requestery zostały już upiększone stosownymi elementami graficznymi. Oto niektóre z nich:

Ciekawostka - MUI w trzeciej aktualizacji jest już skompilowane GCC 4.0.0 (podobno większość najnowszych części systemu jest już kompilowana GCC 4.0.0, obecnie więc AmigaOS 4 to mieszanka kompilacji GCC 3.4.3 i GCC 4.0.0).

Warp 3D

Gwoździem trzeciego uaktualnienia są sterowniki graficzne 3D - Warp3D.

• całkowicie przepisane sterowniki dla Voodoo 3 (Avenger) i Voodoo 4/5 (Napalm)
• pełna obsługa możliwości Voodoo 4/5 (32 bit rendering target with destination alpha, 2048x2048 max texture size, 32 bit textures)
• sterowniki dla Radeonów - Rv100 (Radeon 7000), R100 (Radeon 7200) i Rv200 (Radeon 7500), R2x00 - w przygotowaniu
• multitexture: Voodoo - 2 texture units, Radeon 7x00 - 3 texture units
• simplified - Voodoo 3, extended texture combiner - Voodoo 4/5, Radeon
• interleaved vertex arrays
• full support for 8 bit stencil buffers (Radeon i Napalm)

Warp 3D 5.1 znajdujący się w ostatnim update potrafi korzystać z mocy starszych kart Voodoo oraz znacznie mocniejszych układów Radeon 7000, Radeon 7200 oraz Radeon 7500. Wśród nowych możliwości Warp3D podano między innymi - multitexture, simplefield i extended texture combiner, interlayed vertex arrays. Zapewne wkrótce pojawią sie produkcje, które pozwolą w pełni zaprezentować możliwości nowego W3D, na razie jednak skupiłem swą uwagę na tym co już jest. Z nowości póki co mogłem tylko przetestować nowego (starego) GLQuake. Niestety jest to port przygotowany na szybko i niespecjalnie dopracowany, co objawia się niezbyt wysokimi wynikami w fps. W najniższych rozdzielczościach praktycznie na każdym układzie graficznym wyniki akcelerowanego Quake'a są dużo słabsze od wersji software'owej. W wyższych zarysowuje się już niewielka przewaga wersji akcelerowanej hardware'owo, ale tylko na najmocniejszych kartach Radeon 7500. Już w trakcie pisania tej recenzji pojawiła się kolejna nowość, wczesne demo gry Secret Of My Soul. Gra szczególnie pod względem klimatu zapowiada się znakomicie, z prędkością działania na AONE też nie ma najmniejszych problemów. Ze starszych produkcji przetestowałem Wipeout 2097, Descent, Payback, Quake2 (WOS) i Shogo. Gry te jak wiadomo były tworzone jeszcze w czasach gdy o Radeonach w Amidze nikt nawet nie marzył. Niestety to widać, w zasadzie bezproblemowo działają tylko pierwsze dwie. Payback działa, ale z trudnościami, konkretnie gra cały czas miga, raz po raz gubiąc to z powrotem przywracając tekstury (wystarczy wejść do menu i wyłączyć jedna z opcji związanych z grafiką i 3D działa już OK, niestety u mnie w grze nie ma dźwięku - przyp. Szymon). Jeszcze gorzej sprawa ma się z Quake2 i Shogo, tam uruchamiają się tylko czołówki i preferencje, po przejściu na ekran rozgrywki obie gry natychmiast się zawieszają (po zawieszeniu się Q2 należy w Grimie kliknąć na "Zignoruj" i gra ruszy, jednak 3D na Radeonie będzie wyglądało bardzo zabawnie, jakieś dziury w ścianach itp. rzeczy - przyp. Szymon). Tak więc na razie posiadacze nowych Amig z Radeonami będą musieli jeszcze trochę poczekać, aż Hyperion wypuści odpowiednie poprawki przystosowujące stare gry do możliwości nowego sprzętu. Pewnym pocieszeniem może być fakt, że na AONE z kartami Voodoo wszystkie te gry działają z akceleracją już teraz. Natomiast posiadaczy Radeonów, którzy koniecznie chcą zagrać, zadowoli z pewnością fakt poprawnego działania tych gier w trybie software render.

WarpUP

Z trzecią aktualizacją w katalogu LIBS pojawiła się biblioteka powerpc.library umożliwiająca działanie oprogramowania pisanego pod system WarpOS (zapewniał obsługę procesora PowerPC w systemie AmigaOS 3.9).

Trzeba napisać, że nowa powerpc.library jest znacznie bardziej kompatybilna wstecz od nowego Warp3D. Z gier przetestowałem jeszcze Earth 2140, który działa znakomicie, choć trochę za szybko (na szczęście można w opcjach zwolnić grę - przyp. Szymon). Z użytków pozytywnie testy przeszły między innymi wosowe wersje Amiga Writera, FxPainta i Froggera. Prędkość działania tych programów na AONE pozostaje jedynie w sferze marzeń użytkowników starych powerek.

W zasadzie można napisać, że niektóre z nich jak Frogger czy FxPaint dopiero teraz stały się w pełni używalne. Przykładem niech będzie film zakodowany w Sorenson Video 3 w rozdzielczości 480x320. Dla posiadaczy A1200 z PPC & BV jest to już animacja praktycznie nie do obejrzenia, gdyż Frogger przeskakuje nawet ponad 90% klatek. Na mojej maszynie "żaba" wreszcie przestała skakać, film odtworzył się bezproblemowo nie przeskakując ani jednej klatki. Wraz z trzecim uaktualnieniem przybył więc nam kolejny player filmów. Wątpie jednak, aby wygrał konkurencje z pozostałymi czterema playerami działającymi natywnie. Z tego powodu nie testowałem WOS'owych emulatorów, przeglądarek obrazków i datatype'ów, programów do enkodowania i dekodowania mp3 i innych pomniejszych aplikacji. To wszystko od dawna już działa natywnie, bądź ma swoje natywne odpowiedniki, więc sprawdzanie większości starych programów WOS'owych jest dziś pozbawione sensu.

Wyposażony w taki arsenał (3D+WOS) przystąpiłem oczywiście do testowania starych gier. Wyniki są dosyć zastanawiające, bowiem grafika 3D w grach nie pochodzących z Hyperionu (np. Wipeout2097, Payback) wygląda bardzo dobrze, natomiast gry Quake2, HereticII i Shogo na karcie Radeon nie działają prawidłowo (z amigaworld.net wiem, że na Voodoo jest wszysko OK). Prawdopodobnie więc już niedługo Hyperion na swoim serwerze udostępni nowe wersje tych gier. To, że takie prace trwały równolegle z powstawaniem nowego Warp3D potwierdza fakt prezentacji natywnej wersji gry Freespace z akcelerecją 3D na karcie Radeon (komputer mA1) już 19 grudnia 2004 roku przez tureckiego betatestera w Istanbule.

USB

Kolejną ważniejszą zmianą jest nowa wersja stosu USB. Co prawda obsługa USB została dodana już w poprzednim uaktualnieniu jednak ograniczona była właściwie do klasy mass.storage oraz obsługi klawiatur i myszy. Od tego uaktualnienia możemy komunikować się przez port USB także z innymi urządzeniami. Mam tu na myśli przede wszystkim szeroką gamę drukarek, które w ostatnim czasie w zdecydowanej większości wyposażone są tylko w interfejs USB. Sam niestety nie posiadam takiej drukarki, więc nie mogłem tego przetestować osobiście. Mogę jedynie napisać opierając się na relacjach moich kolegów, że pod kontrolą systemowego usbprinter.device oraz TurboPrinta znakomicie sprawuje się między innymi drukarka HP DeskJet 5550.

Aby skorzystać ze sterownika usbprinter.device (dla drukarek podłączanych przez USB) najlepiej stworzyć sobie urządzenie USBPRT w Devs/DOSDrivers poprzez podmianę w mountliście printer.device na usbprinter.device:

EHandler = L:Port-Handler
Priority = 5
StackSize = 2000
GlobVec = -1
Device = usbprinter.device
Unit = 0
Flags = 0
Control = "PAR"

Po zamontowaniu tego urządzenia w systemie, możemy do niego (USBPRT:) odwoływać się wykorzystując systemowe sterowniki, to co oferuje Ghostscript (przypominam, że jest on częścią AmigaOS 4) i TurboPrint. Inne urządzenia USB, których działanie (już z drugą aktualizacją) mogę potwierdzić to:

• mysz optyczna A4Tech, której teraz używam
• pendrive - kilka rodzajów (na pewno firmy Kingston)
• player mp3
• 2 aparaty Olympus (jeden z nich to na pewno model Camedia D-540 200M)

Preferencje

Kilka interesujących zmian nastąpiło w systemowych preferencjach:

• Workbench - ilość pamięci na systemowej belce nareszcie jest wyświetlana prawidłowo, dodatkowo dodałem sobie ciekawą i przydatną opcję pokazywania ilości zaznaczonych ikon.
• Input - Menu Button, czyli myszka dla leworęcznych (zobacz)
• WBPattern - nowy układ edytora preferencjii (zobacz)
• UBoot - nowe preferencje do zmiany ustawień firmware'u komputerów A1. Jest w nich kilka bardzo praktycznych, przydatnych opcji - np. możemy zmienić adres MAC naszej karty sieciowej, czy też wczytać tabelę nietypowego obłożenia klawiatury.

Sam U-BOOT od czasu kiedy półtora roku temu kupiłem moją Amigę bardzo się zmienił. Rozrosła się mocno jego graficzna część (zobacz), która dzięki podświetlanym "buttonom", czy rozwijanym menu znacznie zyskała na prostocie obsługi. Rozrosły się także możliwości samego U-Boota oferując między innymi opcje botowania z urządzeń ATA, SATA, SCSI, sieci USB czy stacji dysków. Możliwości pracy gniazd wyjścia/wejścia w różnych trybach (ma to niekiedy znaczenie choćby w przypadku kompatybilności), wyłączenia/włączenia kontrolera IDE na płycie, poszczególnych portów USB, ustalenia prędkości szyny AGP, automatycznego wczytania ustawień fabrycznych czy ostatnio zapisanych lub przetestowania całego sprzętu. Wymieniłem tylko niewielką część możliwości U-BOOTa, nie wdając się w szczegóły, a przecież do tego dochodzi jeszcze U-Boot shell, który zawiera kolejne opcje, które nie doczekały się jeszcze miejsca w graficznej części.

A od teraz dodatkowo możemy preferancje U-Boota zmieniać także z poziomu systemu operacyjnego. Edytując preferencje U-Boota pod systemem, zauważyłem, że pojawiły się w nich opcje, których jak dotąd nie ma w graficznej części oryginału i trzeba było wklepywać je z klawiatury w U-Boot shell. Dodatkowym atutem dla ludzi nie przepadających za nadmiernym stukaniem w klawisze będzie z pewnością fakt możliwości użycia copy&paste dzięki czemu możemy sobie skopiować np. linię startową dla Linuxa prosto z amigaworld.net, co w przypadku konfigurowania U-Boota w tradycyjny sposób nie jest możliwe.

Pozostałe nowości

Z trzecią aktualizacją pojawił się wav.datatype oraz nowe wersje datatypów - aiff, ascii, jpeg, picture i text.

random-handler - zupełna nowość w AmigaOS, w Storage/DosDrivers pojawiło się urządzenie RANDOM, które dzięki random-handler potrafi generować dane pseudolosowe.

Jest nowa wersja programu UnArc (oferuje on teraz zdecydowanie więcej informacji) oraz natywne wersje bibliotek xadmaster.library i xpkmaster.library. Szybkość działania tego zestawu można zobaczyć tutaj.

UnArc od teraz pokazuje zawartość archiwum w sposób bardziej szczegółowy. Oprócz tego ile plików zawiera dane archiwum możemy się dowiedzieć, jak są poustawiane atrybuty dla danego pliku, ile będzie ważył po rozpakowaniu oraz ile waży jako spakowana część archiwum, a także jak kompresja wygląda procentowo. Nadal oczywiście możemy ustalać czy rozpakowane ma być całe archiwum czy też niektóre zaznaczone jego części. Najważniejszą jednak zmianą jest olbrzymi wzrost prędkości. Xadmaster.library i xpkmaster.library były chyba jednymi z ostatnich komponentów systemu nie przepisanych pod PPC. Na szczęście od trzeciego uaktualnienia możemy się cieszyć UnArc działającym w pełni natywnie, co naprawdę robi duże wrażenie po przesiadce z UnArca działającego na bibliotekach 68k.

Zaktualizowano stos TCP/IP i sterownik eth3com.device (układ 10/100 3COM 920C znajduje się w nowych Amigach). Dodano kilka możliwości jednak dla mnie najważnieszą sprawą jest bezproblemowe, łatwe i szybkie połączenie z internetem poprzez Neostradę. Muszę przyznać, że nowy stos spełnia moje wymagania w 100%.

Zaszły pewne zmiany w audio.device, przestał działać NallePuh, ale nie jest on teraz potrzebny, gdyż gry, które go wymagały, jak np. Earth 2140, działają teraz z dźwiękiem bez tej nakładki. Co więcej brzmienie dźwięku jest teraz w tych programach lepsze niż za czasów NallePuha.

Czego zabrakło?

Na pewno emulacji procesorów 68k z JIT - na swojej stronie autor Petunii wyraźnie jednak pisze (Petunia will be included only in the final version of AmigaOS4), że wejdzie ona dopiero w skład finalnej wersji AmigaOS 4.0. Dla niektórych pewnym rozczarowaniem może być brak trybów overlay na kartach Radeon i brak sterowników 3D dla najnowszych Radeonów - prace trwają. Nowa wersja AmigaInput, czyli pełna obsługa i konfiguracja joysticków, kierownic, joypadów, klawiatur i myszek będzie też w finalnej wersji systemu. Przy okazji chciałbym zdementować plotkę - w myszce podłączonej przez USB rolka (z drugą aktualizacją też działała) DZIAŁA! Nadal nie ma nowej wersji preferencji Picasso96Mode - myślę, że nie bez powodu.:) Polskie lokale nie są jeszcze ukończone, ale ja wierzę w to, że polska sekcja ATO zdąży na czas i po raz pierwszy w historii będą one z pełną wersją AmigaOS.

Zakończenie

Podsumowując z każdym uaktualnieniem system wygląda coraz lepiej. Na chwilę obecną jest już niemal w pełni funkcjonalny. Aż dziw bierze że taka mała firma jak Hyperion przez zaledwie dwa lata dokonała tak wiele. Teraz czas uaktualnień się skończył, czekam na pełną wersję systemu. A ponadroczne doświadczenie z użytkowaniem coraz to lepszej wersji Pre-release, każe mi bez cienia wątpliwości stwierdzić, że pełny AmigaOS 4 będzie największym i najlepszym uaktualnieniem systemu w historii Amigi.